Rehabilitacja: stwardnienie rozsiane i inne choroby neurodenegeracyjne

Stwardnienie rozsiane (SM) – choroba autoimmunologiczna, która ma charakter przewlekły oraz powoduje wiele objawów i zespołów objawów. Stan pacjenta różni się w zależności od powtarzających się okresów rzutu oraz remisji SM oraz postaci stwardnienia rozsianego. 

• RRMS – postać rzutowo-remisyjna – występuje najczęściej w początkowej fazie choroby u młodszych osób. Cyklicznie pojawiają się stany pogorszenia (rzuty) oraz przerwy (remisji). 
• PPMS – postać postępująca – choroba rozwija się przez cały czas. Nie pojawiają się okresy rzutu oraz remisji.
• SPMS – postać wtórnie postępująca – występuje, kiedy postać rzutowo-remisyjna przejdzie w postępującą.

Choroba jest spowodowana patologicznym procesem demielinizacji, który polega na uszkadzaniu otoczki włókna nerwowego, czyli osłonki mielinowej.

Osłonka mielinowa odpowiada za przewodzenie przepływu informacji w układzie nerwowym. Kiedy organizm rozpoznaje błędnie własne komórki i próbuje je zwalczać, dochodzi do uszkodzenia nerwów i pojawiania się kolejnych objawów. Okres rzutu, czyli zaostrzenia choroby, to czas, w którym występują nowe objawy lub już te obecne ulegają intensyfikacji. W okresie remisji objawy ustępują.

Najwięcej zachorowań na SM odnotowuje się około 30 roku życia. Pierwsze objawy występują jednak również u osób pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Leczenie stwardnienia rozsianego jest utrudnione ze względu na nieznajomość jej etiologii. Rehabilitacja SM pomaga jednak pacjentowi przywrócić sprawność utraconą w okresie rzutu.

Objawy stwardnienia rozsianego u dorosłych są bardzo często mylone z innymi dolegliwościami, a nawet ignorowane. Dopiero nagłe ataki układu nerwowego, które powodują sztywność i skurcze mięśni, spastyczność, problemy z chodzeniem czy też osłabienie wzroku, wzbudzają niepokój pacjentów. Objawy stwardnienia rozsianego u dorosłych, na które należy zwrócić uwagę to między innymi:

• zaburzenia wzroku,
• nadmierna sztywność mięśni,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• zawroty głowy,
• przewlekłe zmęczenie,
• zmiany nastroju, lęk, depresję,
• zaburzenia czucia, drętwienie, mrowienie kończyn.

To tylko kilka charakterystycznych objawów stwardnienia rozsianego u dorosłych. Jak jednak wspomnieliśmy, SM to choroba, która może wywoływać wiele różnych zaburzeń. Dlatego tak ważne jest, by specjalista przygotował i wdrożył indywidualny program rehabilitacji SM. 

U wielu osób pojawia się wątpliwość, czy rehabilitacja SM ma sens? Warto zdawać sobie sprawę z tego, jak dużą rolę odgrywa program terapii przygotowanej przez specjalistę. Jeżeli u pacjenta zdiagnozowano stwardnienie rozsiane, rehabilitacja ma na celu odzyskanie sprawności utraconej w okresie rzutu lub utrzymanie aktualnego stanu pacjenta. Rehabilitacja SM wpływa nie tylko na fizyczny stan zdrowia, ale również komfort psychiczny.

U pacjenta, który choruje na stwardnienie rozsiane, rehabilitacja rozpoczyna się od oceny funkcjonalnej. Dodatkowo specjalista musi ustalić, jakie cele powinien osiągnąć podopieczny w trakcie realizacji programu. Jak krok po kroku przebiega rehabilitacja SM?

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest wybór odpowiedniego specjalisty. Należy zwrócić uwagę na doświadczenie, wiedzę, kwalifikację, a także zaplecze sprzętowe. Wszystkie te czynniki wpływają na efektywność rehabilitacji. Stwardnienie rozsiane to choroba, przy której indywidualne podejście specjalisty, motywacja pacjenta okazują się nieocenione. Dlatego też pierwszym krokiem jest ocena funkcjonalna, podczas której zwraca się uwagę na obecny stan zdrowia pacjenta.

Podczas etapu diagnozowania pacjenta stosujemy szereg badań, które mają na celu obiektywizację procesu leczenia: badania EMG, badania na platformie stabilograficznej, analizy chodu na bieżni diagnostycznej, badania izokinetycznego.

Cele rehabilitacji stwardnienia rozsianego są określane na podstawie wywiadu z osobą chorą oraz jej obecnego stanu. Muszą być jednak stale dostosowywane do aktualnej sprawności pacjenta i postępów w chorobie. Leczenie stwardnienia rozsianego poprzez rehabilitację ma charakter objawowy, ze względu na zróżnicowany przebieg choroby SM wprowadza się więc inne zajęcia. Terapia obejmuje zarówno postać rzutowo-remisyjną pierwotnie postępującą, jak i wtórnie postępującą. Dlatego też specjalista może na bieżąco monitorować stan pacjenta i dopasować do niego kolejne etapy leczenia stwardnienia rozsianego.

Terapia podczas choroby SM powinna obejmować 4 obszary, które osłabiają objawy występujące na kolejnych etapach rozwoju stwardnienia rozsianego. Wśród nich wymienia się między innymi:

• reedukacja nerwowo-mięśniowa,
• reedukacja chodu,
• reedukacja funkcji ręki,
• zabiegi wspomagające rehabilitację takie jak: masaże.

Ćwiczenia opierają się na wypracowaniu u pacjentów poprawnych wzorców ruchu. Zazwyczaj to podczas etapu zdrowienia pojawiają się patologiczne wzorce postawy. Dlatego ćwiczenia wdrażane podczas rehabilitacji mają przede wszystkim przygotować pacjenta do reedukacji chodu, chwytania, obrócenia z boku na boku i innych podstawowych czynności. Wszystkie ćwiczenia realizowane podczas rehabilitacji można również wykonywać w domu.

Podczas rehabilitacji stwardnienia rozsianego oraz innych chorób neurodegeneracyjnych wprowadzamy w AMED-Klinika przede wszystkim:

• Terapię neurofizjologiczną (PNF, IBITA Bobath), która polega na kompleksowej kinezyterapii i opiera się na zasadach wykonywania czynności ruchowych. Wykorzystuje się ją do odzyskania utraconych lub redukowaniu zaburzonych umiejętności ruchowych.
• Terapię manualną, która polega na stosowaniu odpowiednich chwytów i manipulacji, które umożliwiają wykrywanie i leczenie zaburzeń.
• Robotyka umożliwia zaprogramowanie indywidualnego procesu rehabilitacji, zwiększenie intensywności terapii, a także wdrożenie rehabilitacji odwzorowującej codzienne czynności.
• Terapia interaktywna z zastosowaniem Pablo to przenośny zestaw urządzeń, który umożliwia wykonywanie różnorodnych ruchów ściskowych ręki. Opiera się na aktywnym odciążeniu oraz zadaniowym biofeedbacku.
• Fizykoterapia, czyli terapia promieniowania laserowego, polem magnetycznym, prądem, ultradźwiękami czy też krioterapia. Wysokie temperatury prowadzą do nasilenia objawów choroby SM. Dlatego też fizykoterapia skupia się na stymulacji z pomocą chłodu i niskich temperatur.

W AMED-Klinika prowadzimy również zajęcia z zastosowaniem nowoczesnych technologii takich jak:

• EGZOSZKIELET EKSO GT – umożliwia reedukację prawidłowych wzorców chodu i wspomaga odpowiednie stawianie stóp.
• LOKOMAT PRO 6 – automatyczna orteza dolnych kończyn pozwala na rehabilitację z zachowaniem prawidłowego wzorca chodu – nawet u pacjentów bez odpowiedniej siły mięśniowej.
• ERIGO PRO – stół terapeutyczny pozwalający na pionizację pacjenta oraz stymulację poprzez system elektronicznych siłowników.
• ARMEO SPRING, PABLO, HAND OF HOPE – pomaga w przywróceniu funkcji kończyny górnej poprzez aktywne odciążenie oraz zadaniowy biofeedback.
• EGZOSZKIELET INDEGO – służy do rehabilitacji chodu na zasadach nauki ruchów motorycznych i reedukacji chodu.
• LUNA EMG - Urządzenie do treningu osłabionych lub porażonych grup mięśniowych z wykorzystaniem EMG, biodeedbacku i interaktywnych gier