Urazy czaszkowo-mózgowe – rehabilitacja i stosowane metody

Urazy czaszkowo-mózgowe dzielą się przede wszystkim na otwarte i zamknięte. Różnią się one przede wszystkim rozległością i skalą obrażeń. Otwarty uraz czaszkowo-mózgowy narusza mózg oraz opony. O zamkniętych uszkodzeniach mówimy, kiedy nie wiąże się ono z oddziaływaniem na mózg. To właśnie zamknięte urazy czaszkowo-mózgowe podlegają procesowi rekonwalescencji, która łączy wsparcie neurologów z odpowiednim procesem rehabilitacji.

Otwarty uraz czaszkowo-mózgowy wiąże się z wieloma konsekwencjami, które można podzielić na wczesne i późne. Poniżej znajdziesz najczęstsze przypadki podlegające rehabilitacji po urazie czaszkowo-mózgowym w AMED-Klinika.

Rehabilitacja po urazie czaszkowo-mózgowym jest stosowana najczęściej w przypadku takich uszkodzeń jak: 

• pourazowy obrzęk mózgu,
• stłuczenie mózgu,
• wstrząśnienie mózgu,
• ucisk mózgu i krwawienie śródczaszkowe
• krwiaki.

Poniżej znajdziesz krótki opis każdego z urazów i jego objawów. Dzięki temu będzie nam łatwiej wyjaśnić, w jaki sposób przebiega rehabilitacja po urazie czaszkowo-mózgowym i dlaczego.

Wstrząs mózgu to pourazowe zaburzenie pnia mózgu, które objawia się przede wszystkim: zaburzeniami świadomości, nagłą utratą przytomności, niepamięcią pourazową. Dodatkowo wstrząs mózgu wyróżnia się takimi objawami jak: wymioty, bóle i zawroty głowy, a nawet amnezja (niepamięć wsteczna)

Pourazowy obrzęk mózgu jest wynikiem stłuczenia i pojawia się w 2-3 dobie po przebytym stłuczeniu mózgu.  Uraz czaszkowo-mózgowy powoduje w takim przypadku wymioty, dolegliwości bólowe głowy, nadmierną senność, apatię. Pourazowy obrzęk mózgu stanowi konsekwencje stłuczenia mózgu, które powoduje uszkodzenie tkanki mózgowej.

Stłuczenie mózgu różni się od wstrząśnienia przede wszystkim: dłuższą utratą przytomności, niedowładami mięśniowymi, problemami z mową. Nierzadko zdarza się również wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, co jest bezpośrednią konsekwencją pourazowego obrzęku mózgu. Jeżeli w porę nie rozpocznie się odpowiednie leczenie wstrząśnienia mózgu i stłuczenia, mogą pojawić się poważniejsze konsekwencje. Wśród nich wymienia się: zaburzenia oddechowe, upośledzenie krążenia, hipotermia.

Ucisk mózgu i krwawienie śródczaszkowe to poważne uszkodzenie struktury mózgowej. Z czasem pojawiają się dolegliwości bólowe, zaburzenia świadomości, niedowład kończyn. Wiele zależy od tego, czy krwiak jest umiejscowiony w przestrzeni nadoponowej lub między oponą twardą a pajęczynówką.

Krwiaki wewnątrzczaszkowe to najpoważniejsze konsekwencje urazów mózgu. Mogą występować w różnych miejscach, a ich lokalizacja jest podstawą podziału na: podoponowe, nadoponowe. Krwiak podtwardówkowy (podoponowy) powstaje zazwyczaj, gdy dochodzi do pęknięcia lub rozerwania płata śródmózgowego. Może być leczony zachowawczo. Krwiak nadtwardówkowy (nadoponowy) wymaga natychmiastowej trepanacji, a jego zlekceważenie może skutkować: dolegliwościami bólowymi, zaburzeniami świadomości, niedowładem kończyny górnej oraz innymi objawami.

Leczenie neurologiczne nie kończy się na wizytach u neurologów. Należy pamiętać również o dalszych działaniach, czyli wsparciu rehabilitacyjnym.  Jak możemy Ci pomóc?

Rehabilitacja po urazie czaszkowo-mózgowym powinna rozpocząć się jak najwcześniej. Dlatego zaleca się, aby pierwsze, lekkie ćwiczenia były wykonywane jeszcze na etapie, kiedy pacjent jest nieprzytomny. Brak świadomości i długotrwałe leżenie prowadzi często do odleżyn, osłabienia mięśni i ośrodka ruchu. Należy jednak pamiętać, że najlepsze efekty rehabilitacji po urazie czaszkowo-mózgowym pojawiają się, kiedy pacjent wraca powoli do funkcjonowania w swoim naturalnym środowisku.

Jednocześnie należy podkreślić, że jest to niemożliwe w przypadku poważnych urazów mózgowo-czaszkowych. Najczęściej od powrotu do codzienności dzieli pacjenta długotrwała, systematyczna rehabilitacja. W przypadku poważnych dysfunkcji narządu ruchu takich jak: niedowład, porażenie, należy liczyć się z ciężką pracą i długim procesem rehabilitacyjnym.

Pierwszym etapem jest ocena stanu pacjenta na podstawie różnych skal medycznych, oceniających funkcjonowanie pacjenta. Dzięki temu otrzymujemy obiektywny stopnia samodzielności pacjenta po urazie czaszkowo-mózgowym. Bierzemy pod uwagę możliwość wykonywania czynności takich jak: jedzenie, ubieranie się, dbanie o higienę osobistą. Dodatkowo oceniamy zdolność kontrolowania zwieraczy oraz umiejętności pod kątem mobilności oraz lokomocji. Na końcu analizujemy mowę werbalną, rozumienie słuchowe lub wizualne.

Podczas diagnozowania pacjenta wykorzystujemy takie metody jak: badania EMG, badania na platformie stabilograficznej, analizę chodu na bieżni diagnostycznej, badania izokinetyczne.

Na podstawie takiej oceny tworzymy dla każdego klienta indywidualny program rehabilitacji po urazie czaszkowo-mózgowym, który uwzględnia aktualny stan pacjenta, inne schorzenia, szanse i możliwości.  W naszej klinice pracują specjaliści, którzy opracują dostosowany do potrzeb pacjenta program rehabilitacji ruchowej.  Powinna być ona nieodłącznym elementem procesu powrotu do życia w społeczeństwie oraz odzyskania zdrowia psychofizycznego.

Powrót do pełnej sprawności ruchowej wymaga dostosowania programu rehabilitacji do trzech faz powrotu do sprawności ruchowej.

Pierwsza faza to rehabilitacja szpitalna, która dotyczy przede wszystkim pacjentów po bardzo poważnych urazach czaszkowo-mózgowych. Po przeniesieniu na oddział neurologiczny zostają wprowadzone ćwiczenia, których celem jest utrzymanie właściwego krążenia krwi, zapobieganie odleżynom, przeciwdziałanie pogłębianiu się niedowładu kończyn. Obejmuje ona ruchy bierne lub ze wsparciem pacjenta.

Druga faza to rehabilitacja wczesna – właśnie na tym etapie mogą pomóc nasi specjaliści. Jest to jeden z najważniejszych etapów leczenia, dlatego należy skupić się na wyborze odpowiedniej kliniki, w której zostanie zrealizowany program rehabilitacji po urazie czaszkowo-mózgowym. AMED-Klinika to miejsce, w którym pracują najlepsi specjaliści w Polsce. Dysponujemy zapleczem nie tylko w postaci wiedzy naszych ekspertów, ale również najnowszym technologiom.

Możemy realizować program zajęć naszych pacjentów z pomocą takich urządzeń jak:

• EGZOSZKIELET EKSO GT – stosowany w AMED-Klinika w przypadku rehabilitacji pacjentów z niedowładem kończyn dolnych. Umożliwia ponowną naukę prawidłowych wzorców chodu i wspomaga odpowiednie stawianie stóp.
• LOKOMAT PRO 6 – automatyczna orteza dolnych kończyn pozwala na rehabilitację z zachowaniem prawidłowego wzorca chodu. Umożliwia naukę chodu u pacjentów bez dostatecznej siły mięśniowej.
• LUNA EMG – robot rehabilitacyjno-diagnostyczny opiera działanie na sygnałach bioelektrycznych, pochodzących z mięśni pacjenta.
• ERIGO PRO – stół terapeutyczny pozwalający na pionizację pacjenta oraz stymulację poprzez system elektronicznych siłowników.
• ARMEO SPRING, PABLO, HAND OF HOPE – pomaga w przywróceniu funkcji kończyny górnej poprzez aktywne odciążenie oraz zadaniowy biofeedback.
• EGZOSZKIELET INDEGO – służy do rehabilitacji chodu na zasadach nauki ruchów motorycznych i reedukacji chodu.

Ten etap rehabilitacji trwa kilka / kilkanaście miesięcy w zależności od potrzeb pacjenta. Jest to czas, w którym można wypracować największe efekty. Dlatego należy zwrócić uwagę na właściwą motywację i wsparcie dla pacjenta. Najczęściej u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych występuje niedowład połowiczy z zaburzeniami psychiki i wyższych czynności nerwowych oraz niedowłady czterokończynowe.

Celem rehabilitacji na tym etapie jest zazwyczaj rehabilitacja funkcjonalna kończyn z niedowładem i poprawa parametrów koordynacyjnych oraz reedukacja chodu. Ten etap wyróżnia się największym zaangażowaniem pacjenta i specjalistów. Warto jednak zaznaczyć, że nie da się przewidzieć momentu pojawienia się pierwszych efektów.

Trzeci etap to faza późnej rehabilitacji poszpitalnej, która ma na celu utrzymanie osiągniętego poziomu sprawności. Zajęcia przeprowadzane są z mniejszą częstotliwością, ale zachowanie odpowiedniej opieki rehabilitacyjnej jest kluczowe.