Udar charakteryzuje się wystąpieniem nagłych objawów, utrzymujących się przez przynajmniej 24 godziny. Prowadzą one do obumarcia części mózgu przez zatrzymanie dopływu krwi do tkanki mózgowej. Zarówno udar niedokrwienny, jak i krwotoczny pozostają jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności.

Jak najszybsze rozpoczęcie rehabilitacji neurologicznej jest niezwykle istotne, by umożliwić pacjentowi powrót do utraconej sprawności oraz zapobiec nawrotowi choroby.

W 2019 i 2020 roku z powodu udaru niedokrwiennego lub krwotocznego hospitalizowano ponad 80 tys. pacjentów w Polsce. Za 2021 rok dane są niepełne i obejmują jedynie okres od stycznia do sierpnia. W tym czasie na oddział neurologiczny przyjęto ponad 54 tys. chorych. [1]

Jednym z najważniejszych czynników ryzyka jest wiek. U dorosłych zapadalność podwaja się z każdą dekadą. W kwestiach związanych z możliwością wystąpienia udaru, należy również mieć na uwadze płeć oraz uwarunkowania genetyczne. Odsetek zachorowalności mężczyzn jest nieznacznie większy, niż w przypadku kobiet.[2] Jednakże są to sprawy, na które nie mamy bezpośredniego wpływu.

Dlatego powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na czynniki, które możemy regulować poprzez zmianę stylu życia oraz działania medyczne wobec chorób, sprzyjających ryzyku wystąpienia udaru:

• nadciśnienie tętnicze,
• miażdżyca,
• migotanie przedsionków,
• wrodzone wady serca,
• cukrzyca,
• dyslipidemia (zaburzenia gospodarki lipidowej),
• zaburzenia hematologiczne,
• zwężenie tętnic szyjnych,
• zespół bezdechu sennego,
• otyłość,
• nałogowe palenie,
• nadużywanie alkoholu. [3]

Podjęcie odpowiedniego leczenia ww. schorzeń oraz eliminacja szkodliwych nawyków, znacząco obniżają ryzyko wystąpienia udaru.

Należy pamiętać, że po przebytym incydencie udarowym, ryzyko nawrotu choroby zdecydowanie się zwiększa. Dlatego tak ważna jest rehabilitacja po udarze, która pozwoli nie tylko na skuteczne uniknięcie trwałych konsekwencji choroby. Wykwalifikowany zespół medyczny wraz z fizjoterapeutą przeprowadzi szereg działań edukacyjnych o istocie wprowadzenia zdrowego stylu życia.

Do klinicznych objawów udaru mózgu zaliczamy:

•   niedowład lub porażenie połowicze,
•   zaburzenia mowy o typie afazji – niemożność wypowiadania słów oraz rozumienia prostych poleceń,
•   zaburzenia widzenia,
•   zaburzenia w polu widzenia,
•   zawroty i bóle głowy z uczuciem wirowania otoczenia,
•   nudności, wymioty,
•   zaburzenia równowagi.[4]

Kiedy możemy podejrzewać wystąpienie incydentu udarowego? Z pomocą przychodzi łatwa do zapamiętania i szybka metoda FAST.

F (face = twarz) – poproś chorego, aby się uśmiechnął i obserwuj czy twarz pozostaje symetryczna. Jeżeli jeden z kącików ust nienaturalnie opada, możemy podejrzewać atak choroby.

A (arms = ramiona) – poproś o zamknięcie oczu i wyciągnięcie ramion przed siebie, wnętrzem dłoni do góry. Zwróć uwagę czy jedno z ramion nie opada.

S (speech = mowa) – poproś o wypowiedzenie prostego zdania. W przypadku wystąpienia udaru mózgu mowa będzie bełkotliwa i niezrozumiała.

T (time = czas) – jeśli zauważysz choć jeden z objawów podczas wykonywania testu FAST, niezwłocznie powiadom pogotowie (999 lub 112). W przypadku udarów należy reagować jak najszybciej!

Do przyjazdu pogotowia zabezpiecz chorego i nie podawaj żadnych leków.

W przypadku utraty przytomności – udrożnij drogi oddechowe i kontroluj oddech metodą „widzę, słyszę, czuję”.

Jeśli poszkodowany przestanie oddychać – natychmiast przystąp do resuscytacji!

Pozostań przy nim do czasu przyjazdu karetki i przejęcia działań przez ratowników medycznych.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje:

Udar niedokrwienny (ok. 85% przypadków) – zwany również zawałem mózgu. Występuje w przypadku nagłego zablokowania dopływu krwi do części mózgu lub ograniczeniu jej przepływu przez niedrożność w układzie tętnic, zaopatrującym mózgowie.

Udar krwotoczny (ok. 15% przypadków) – znany szerzej jako wylew. Charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem. Powstaje wskutek pęknięcia ściany tętnicy mózgowej, przez co krew wylewa się poza naczynie i nie dociera w odpowiedniej ilości do tkanki mózgowej.

Rehabilitacja chorego po przebytym udarze powinna rozpocząć się jak najszybciej. Wcześnie podjęte działania z fizjoterapeutą i zespołem medycznym, umożliwią pacjentowi powrót do utraconej sprawności oraz zmniejszą ryzyko nawrotów choroby w przyszłości.

W przypadku udaru krwotocznego rehabilitacja powinna zostać wdrożona jak najszybciej od momentu, gdy lekarze stwierdzą, że jest ona bezpieczna dla zdrowia pacjenta i nie zagraża ona jego życiu, ze względu na pourazową neuroplastyczność. W tym czasie tworzy się nowa sieć połączeń nerwowych, które przejmują funkcję utraconej podczas udaru tkanki nerwowej.

Tak samo w przypadku udaru niedokrwiennego, z którym wiąże się o wiele większe ryzyko niepełnosprawności niż śmierci – wcześnie rozpoczęta rehabilitacja zdecydowanie zwiększa szansę na osiągnięcie lepszych efektów. Kompleksowe leczenie z pomocą profesjonalnego fizjoterapeuty daje choremu możliwość na sprawny powrót do życia społecznego i zawodowego.

Plan terapii jest dobierany indywidualnie do każdego pacjenta, w zależności od rozległości uszkodzonego obszaru mózgowia oraz predyspozycji fizycznych i psychicznych chorego.

Dostosowany indywidualnie program terapii opiera się na ćwiczeniach z fizjoterapeutami oraz ekspertami innych dziedzin medycyny i rehabilitacji, a także działaniach edukacyjnych z zakresu profilaktyki wtórnej, mających na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby. Podczas rehabilitacji wykorzystujemy nowoczesne technologie, aby proces terapii był jak najbardziej skuteczny.

Jeśli poszukujesz profesjonalnego ośrodka rehabilitacji neurologicznej w Katowicach, świadczącego usługi na najwyższym poziomie przy użyciu najnowocześniejszych technologii – skontaktuj się z kliniką AMED.

BIBLIOGRAFIA